Halk arasında vesvese diye adlandırılan Obsesif kompulsif bozukluk, mantık ve istem dışı yapılan, zihni kontrol altına alan, onu meşgul eden düşünceler ve düşünce yapılarının sık-sık tekrar olunması sonucu bazı hareketleri defalarca yapmaya sebep olan psikolojik rahatsızlıktır.
Rahatsızlığı olan kişi, bu düşüncelerden kurtulmak adına onu rahatlattığını düşündüğü hareketleri tekrarlar.
Bu saplantı bozukluğu olan kişiler, zihinlerini meşgul eden bu düşünceler sebebiyle sürekli korku halindedirler ve bu düşünceler istemsizce oluşur.
Bu rahatsızlığın nedeniyle yaranan saplantılı düşünceleri rahatlatmak için genellikle kapının kilitli olup olmadığını, açık olduğundan şüphe ettikleri için ocağı kontrol eder, fazla temizlik takıntıları olur, mikrop kapmaktan korktukları için ellerini sık-sık yıkarlar. Bu durumlar her ne kadar saplantı olarak bilinse bile, bu durum bir psikolojik rahatsızlıktır.
Obsesif kompulsif bozukluk rahatsızlığı, bu psikolojik bozukluk bulunan kişilerin hayat kalitesine etki eder, onları bazı mantık dışı, fakat rahatlatıcı ritüellere bağlı tutar. Eğer kişi bu mantıksız olduğunu bildiği ritüelleri yapmamak için kendini zorlarsa, durum daha da kötüleşebilir. Ve bu saplantılar bazen saatlerce sürebilir. Bu saplantıların süresi ve zorluğu kişiyi çok fazla yorabilir.
Bu rahatsızlık kişilerin eğitim, iş ve sosyal çevrelerinde de başarılı olmalarına engel olabilir.
Obsesif kompulsif bozukluk(OKB) tipleri
OKB-nin bir çok tipleri mevcuttur. Bu tipler hastalığın belirtilerine göre sınıflandırılır. Görünürde farkli gözükse bile, bu rahatsızlığın neden olduğu saplantıların hepsinin temelinde aynı sorun durur.
Obsesif komplusif bozuklukların en yayğın örneği “temizlik hastalığı” adlanan tiptir.
“Temizlik hastalığı” olan kişiler, kendilerini kirden, mikroptan uzak tutmak istedikleri için sürekli temiz olma takıntısı içerisindedirler.
Diğer örnek olarak, cinsel içerikleri izlemekten ve küfürden çekinir, hatta bunlar aklına geldikde “ben nasıl insanım” diye düşünürler.
Diger bir örnek olarak, “kontrol etme” hastalığını göstere biliriz, bu kişiler prizleri, mutfaktakı fırını, kapının kilidini sürekli kontrol ederler.
Obsesif kompulsif bozukluk(OKB) nedenleri nelerdir?
Kesin olarak nedeni bilinmemesine ragmen; bu rahatsızlığın oluşmasında genetik, biyolojik nedenler, aynı zamanda çevresel faktörler de etkili olmaktadır.
Rahatsızlık çoğunlukla çocukluk dönemi ve ergenlik yani, erişkinliğe geçiş döneminde başlar, ve kişinin hayatının zor dönemlerinde artış göstermeye başlar.
Biyolojik olarak sıklıkla serotonin sistemi ile bağlantı kurulurken, psikolojik açıklamalarda öğrenme kuramları üzerinde durulmaktadır.
Rahatsızlığı olan kişiler genellikle bunu gizli tutarlar, bu sebeple de tedavi ortalama 10 yıl kadar gecikir. Çoğunlukla saçma sebepler nedeniyle hastalıklarını gizli tutmayı tercih ederler.
Bu rahatsızlık zamanla arttığı için hastalar genellikle istemsiz olarak gerçekleşen düşünceleri ve düşüncelerin yol açtığı tekrarlayıcı davranışların sorunlu olduğunu anlamazlar, hatta bunun normal olduğunu düşünürler. Ve uzmana başvurmazlar.
Hastaların bir kısmıysa bu rahatsızlıktan utandıkları ve tedaviden korktukları için uzmana başvurmak istmeye biliyorlar.
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) belirtileri nelerdir?
Diğer adıyla takıntı-zorlantı bozukluğu olarak bilinen obsesif komplusif bozukluk; rahatsız edici, tekrarlanan, kayğı verici, kişinin utanmasına sebep olan, korkutan düşünceler, şüpheler ve mantık dışı isteklerle mücadele ettiği; tüm bu olumsuzlukları kontrol ede bilmesi için, saplantı haline gelen ve rahatlattığını düşündüğü ritüelleri yerine getirdiği bir psikolojik bozukluktur.
Kişinin rahatsızlığı nedeniyle yaşam kalitesini düşüren, olumsuz yönde etkileyen, sosyal çevresi ile ilişkilerini sekteye uğramasına sebep ola bilecek, eğitim ve iş yaşamında başarısız olmasına sebep olan davranışlar (takıntılar), zorlantılar önü alınamayan ve istenmediği halde akla gelen düşüncelerdir.
Obsesif komplusif rahatsızlığın farklı belirtileri olabilir. Obsesif kompulsif bozukluk rahatsızlığına sahip olan kişilerın en yaygın belirtileri şöyle sıralanabilir.
* Kir veya mikrop bulaşmasından korktukları için, kapı kollarına, çöp tenekesine dokunamazlar ve ellerini defalarca yıkarlar.
* Kiyafetlerine pis, kirli bir madda bulaşması ihtimali bile onları korkutur, bu sebeple de sık-sık giysilerini değiştirirler.
* Yanlış ve ya hata yapmaktan korkarlar.
* Kusursuzluk ihtiyacı ve mükemmeliyetçilik görülür.
* Düzen meraklısıdırlar ve bu abartılı şekilde kendini gösterir.
* Simetri takıntısı
* Başkalarına zarar vermekten çok korkarlar, bunu isteyerek veya yanlışlıkla yapmaktan çekinirler.
* Sosyal çevrede rahat davranamazlar, uygunsuz şekilde davranmaktan korkarlar.
* Cinsel veya dinsel konuları düşünmezler, bu konulari düşünmekten korkarlar.
* kontrol etme istekleri var, bir şeyleri tekrar tekrar kontrol ederler. Örneğin-ocak, kapı, ütü
* Rutin işleri sırasında yüksek sesli veya içinden sürekli sayı sayma
* İşleri sıralar ve bir sayıya uyğun yapmaya çalışırlar.
* Sürekli nesneleri düzenleme ihtiyacı duyarlar.
* Akıllarından çıkmayan görüntülere veya düşüncelere takılıp kalırlar.
* Belirli kelime ve ya cümleleri sürekli tekrarlarlar.
* Sıkıntıların, problemlerin artacağına inandıkları durumlardan uzaklaşırlar.
“İsfitleme hastalığı” ayrı bir bozukluk olarak tanımlansa da obsesif kompulsif bozukluk ile bağlantısı vardır, çünkü bu kişiler başkalarına göre gereksiz olan eşyaları atmaz, bir gün lazım olur düşüncesi ile biriktiriler.
İstifleme hastalığı’ obsesif kompulsif bozukluğun bir görünümü olduğu gibi, OKB depresyon ve kaygı bozukluğu ile bir arada da görülebilir.
Obsesyon nedir?
Günlük yaşamı olumsuz etkileyecek biçimde ortaya çıkan mantık dışı, takıntılı, rahatsız edici düşünceleri barındıran devamlılık gösteren durumlardır.
Kişinin aslında yapmak istemediği davranışları yapmaya zorlayan sürekli tekrarlanan davranışlar, bozukluğun bir diğer parçası olan
kompulsiyon olarak adlandırılır ve bu davranışlar zihni sıklıkla rahatsız eder.
Kompulsiyonlar, obsesyonun yol açtığı mevcut sıkıntıyı azaltmanın tek yolu olarak görüldüğünden kişinin çoğu zamanını alıyor olabilir.
Kayseri Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) Tedavisi
Obsesif komplusif bozukluk tedavi edilmezse kendi kendine geçmesi ihtimali çok düşüktür.
Hayat kalitesini etkileyen takıntılı davranışlar, kişinin yaşam kalitesini düşürdüğü için zaman kaybetmeden bir uzmana başvurulması gerekmektedir. Bu rahatsızlığı ilaç tedavisi veya bilişsel davranışçı psikoterapi tedavi yöntemi ile tedavi edile bilir. Her iki tür tedaviyle başarılı sonuçlar elde edile bilir.
İlaç tedavisine başlanan hastalardan tedaviye düzenli olarak devam etmesi ve ilaçları düzenli kullanmaları beklenilir. Tedavi olumlu etkilerini ilk birinci ayından başlayarak göstere bilir. Tam sonuç 3-4 ay içerisinde ortaya çıkmaktadır.
İlaç tedavisinden sonra iyileştiğini düşünen bireyler, hastalık bittikten sonra da ilaçları bir süre daha kullanmaları hastalığın tekrarlanmasının önüne geçer. Erişkin gruplarda ilaç tedavisi ve psikoterapi paralel olarak gerçekleşir.
Psikoterapi tedavi yönteminde hasta, doktoru veya psikoterapisti ile en az haftalık seanslar şeklinde ortalama 12-20 seans arasında görüşmelere katılmalıdır, bununla birlikte seanslar dışında da hasta bu çalışmaları yapmaya devam etmelidir.
Tedavi ile sağlığına kavuşan hastaların; yaşam kalitesi, ailesiyle, sosyal çevresiyle olan ilişkisi, eğitim ve mesleki başarısı önemli ölçüde düzelir.
Kayseri Psikolog Betül Cerit
Kayseri Klinik Psikolog | Kayseri Psikolog| Kayseri Obsesif Kompulsif Bozukluk İçin Randevu Alınız.
